خبر سوئد – تابستان پنج سال پیش و در چنین روزهایی اداره مهاجرت از افزایش ناگهانی ورود پناهجویان به سوئد خبر داد. روند درخواست پناهندگی از اداره مهاجرت سوئد تا اوایل پائیز همچنان به آرامی رو به افزایش بود تا اینکه در نوامبر ۲۰۱۵ موج یک انفجار بزرگ از ورود پناهجویان اداره مهاجرت را شوکه کرد. موج ورود پناهجویان تا اواخر سال ۲۰۱۵ ادامه داشت و تا زمانی که ترکیه با اتحادیه اروپا بر سر کنترل مرزها توافق کند ۱۶۳ هزار و ۴۵۶ پناهجو از اداره مهاجرت سوئد تقاضای پناهندگی دادند.
اکنون پس از پنج سال از گذشت سیل عظیم ورود پناهجویان به سوئد بیش از شصت درصد کسانی که در سال ۲۰۱۵ از سوئد درخواست پناهندگی کردند ( ۹۸ هزار و ۸۶۷ نفر) اقامت گرفته اند. مسئولان اداره مهاجرت علیرغم تمام کاستی و نواقص موجود بالاخره توانستند بر این بحران غلبه کنند و اکنون آرامش پس از طوفان در این اداره دولتی خستگی ناپذیر برقرار است.
موج اول پناهجویان ورودی ۲۰۱۵ در ماه های سپتامبر و اکتبر به سوئد رسید و در این دو ماه بیش از ۸۰ هزار نفر درخواست پناهندگی دادند. در حالی که تا قبل از این موج سهمگین مسئولان و کارمندان اداره مهاجرت می توانستند آمار پناهجویان را با انگشتان دست خود بشمارند، آن دو ماه با چنان جمعیتی روبرو شدند که کارمندان ارشد و حقوقدانان حاذق این اداره مجبور بودند با جلیقه های سبز در ایستگاه های قطار مشغول اثرانگشت گرفتن از پناهجویان تازه وارد شوند.
نیمه دوم سال ۲۰۱۵ نه از خاطر کارمندان اداره مهاجرت، نه از ذهن مردم سوئد و نه از یاد هزاران پناهجوی تازه وارد هرگز پاک نخواهد شد. روزها و هفته های سختی که مملو از امید و تنش بود. عده ای خوشحال از ورود هزاران شهروند جدید که آینده ی سوئد را تغییر خواهند داد، عده ای وحشت زده از احتمال ورود نیروهای تندرو و افراط گرایان اسلامی لابلای پناهجویان، عده ای خسته از سفری چند هفته ای و پیاده روی در مرزهای اتحادیه اروپا، عده ای رها شده از جنگ و دیکتاتوری و به آرامش رسیده در امنیت کشور جدیدشان، عده ای سر در گم از آنچه در پیش رو می دیدند و عده ای نگران از آنچه نام آن را بحران ورود پناهجویان نامیده بودند.
در حالی که ده ها هزار پناهجو خودشان را به داخل مرزهای اروپا رسانده بودند و عمدتا مقصدشان کشورهای آلمان، دانمارک و سوئد بود، دولت بالاخره در ماه نوامبر ۲۰۱۵ تصمیم گرفت با توجه به ظرفیت کم اداره مهاجرت مرزهای آبی و زمینی را کنترل کند تا از بزرگ تر شدن موج ورود پناهجویان جلوگیری کند اما تا زمانی که رجب طیب ادوغان با اتحادیه اروپا به توافق نرسیده بود پناهجویان علیرغم تمام محدودیت ها توانستند وارد سوئد شوند و تا پایان سال بیش از ۱۶۰ هزار نفر به جمعیت ۹.۵ میلیون نفری سوئد افزوده شد.
با اوج گرفتن بحران ورود پناهجویان دولت برای کاهش انگیزه پناهجویانی که قصد آمدن به سوئد داشتند قوانین موقت جدیدی را وضع کرد که بر اساس آنها تنها به خانواده هایی اقامت دائم داده میشد که تا قبل از ۲۳ نوامبر درخواست پناهندگی داده بودند. خانواده هایی که بعد از آن تاریخ به سوئد آمدند و تمام پناهجویان مجرد تنها قادر بودند اقامت موقت سه ساله دریافت کنند. بر اساس آماری که Ekot از اداره مهاجرت دریافت کرده است از میان ۹۹ هزار پناهجوی ورودی سال ۲۰۱۵ که اقامت گرفته اند حدود شصت درصد اقامت دائم دارند و نزدیک به چهل درصد نیز بر اساس قوانین جدید مهاجرتی اقامت موقت دریافت کردند.
حجم کار اداره مهاجرت در ماه های اول ورود پناهجویان به سوئد آنقدر زیاد بود که هیچ کارمندی فرصت رسیدگی به درخواست های پناهندگی به عنوان وظیفه اصلی اداره مهاجرت را نداشت. مایکل ریبنویک رئیس کل اداره مهاجرت در گفتگویی با رادیو سوئد میگوید: ” حقوقدانان ما با جلیقه های سبز رنگ در بنادر و ایستگاه ها به استقبال پناهجویان رفته بودند؛ ما از تمام ظرفیت های خود استفاده کردیم و در همان چند ماه اول حدود ۶۴ هزار محل سکونت برای پناهجویان تدارک دیدیم”. تهیه مسکن برای پناهجویان تازه وارد، خورد و خوراک، پوشاک، آزمایش کنترل سلامتی و فراهم کردن لوازم ضروری زندگی از قبیل مواد بهداشتی، رختخواب و کمک هزینه روزانه بزرگترین بخش از ظرفیت کار اداره مهاجرت را تشکیل میداد و تنها کاری که اداره مهاجرت هیچ فرصت و انرژی برای آن نداشت پشت میز نشستن و قضاوت درباره درخواست های پناهندگی بود.
بنابر آمار منتشر شده از سوی اداره مهاجرت حدود دو سوم پناهجویان اقامت دار ورودی سال ۲۰۱۵ مردان و پسران هستند و تنها یک سوم از آنها را زنان و دختران تشکیل میدهند. پناهجویان سوری با ۴۸ درصد بیشترین تعداد پناهجویان اقامت گرفته ی سال ۲۰۱۵ را تشکیل میدهند و پس از سوری ها، پناهجویان افغانستانی با ۲۱ درصد دومین گروه بزرگ از پناهجویان ورودی سال ۲۰۱۵ که اقامت گرفته اند را تشکیل میدهند.
پنج سال پس از آغاز بحران پناهجویان حالا روال عادی در اداره مهاجرت حکم فرماست اما وضعیت اداره مهاجرت در موارد زیادی همچنان متاثر از انفجار درخواست های پناهندگی در پائیز و زمستان ۲۰۱۵ است. بسیاری از آنهایی که در این سالها اقامت موقت دریافت کرده بودند اکنون در صف تمدید اقامت هستند و در سالهای پیش رو نیز ده ها هزار نفر به صف تقاضای شهروندی خواهند پیوست. با تمام این اوصاف و با وجود تمام کاستی ها میتوان گفت و نوشت که اداره مهاجرت به گونه ای توانسته است بزرگترین بحران تاریخ خود را با موفقیت پشت سر بگذارد و مجموعه ای از تجربیات ارزشمند را برای نسل های بعدی به یادگار بگذارد.
