حل معمای تاریخی ترور اولاف پالمه پس از ۳۴ سال

دقایقی پیش و در یک کنفرانس خبری زنده و‌ مهم که صدها هزار نفر از سوئد و سراسر جهان نظاره گر آن هستند دادستان کریستر پیترشون نتایج ۳۴ سال تحقیق و بررسی ترور نخست وزیر اولاف پالمه را به اطلاع عموم رساند.

دادستان سوئد فرد موسوم به «مرد اسکاندیایی» را به عنوان قاتل اولاف پالمه معرفی کرد. ستیگ انگستروم ملقب به Skandiamannen از جمله ده ها مظنون حاضر در صحنه ترور بود که در زمان حیات خود دست داشتن در قتل پالمه را انکار میکرد. بر اساس اعلام دادستان با توجه به فرد قاتل در قید حیات نیست امکان اعلام جرم علیه او وجود ندارد و به همین دلیل پرونده این قاتل مختومه خواهد بود.

نام اصلی مرد اسکاندیایی Stig Folke Wilhelm Engström است که در یک خانواده سوئدی در زمان اقامت شان در هند و در سال ۱۹۳۴ به دنیا آمد. او به عنوان طراح گرافیست و مشاور تبلیغاتی شرکت بیمه متعلق به اسکانیا در همان ساختمان مقابل محل ترور پالمه مشغول به کار بود. او همزمان با شغل خود در بخش منطقه ای حزب مودراتها در Täby استکهلم نیز فعالیت داشت و از جمله بیست فردی بود که در زمان وقوع ترور در صحنه حضور داشته است.

ستیگ انگستروم در سال ۱۹۶۴ ازدواج کرد اما مدتی بعد جدا شد و دوباره در سال ۱۹۶۸ ازدواج کرد. ازدواج دوم مردم اسکاندیایی سی سال به طول انجامید اما در سال ۱۹۹۹ از همسر دوم خود نیز جدا شد. وی در سال ۲۰۰۰ خودکشی کرد اما به گزارش اکسپرسن کمی قبل از خودکشی با همسر اول خود تماس گرفته و هویت خود را برای او بازگو کرده است.

بر اساس اعلام دادستان ستیگ انگستروم عضو انجمن تیراندازی بود و کار کردن با اسلحه را به خوبی میدانست. شواهد نشان میدهند که او از مدتها قبل از وقوع ترور دارای مشکلات عدیده مالی بود و همچنین نسبت به سیاست های اولاف پالمه نخست وزیر وقت سوئد انتقاد داشت.

ستیگ انگستروم در طول بازجویی های خود اعلام کرد در زمان وقوع ترور یک پالتو تا زانو و مشکی به تن داشته است و در حالی که کیف کوچک تیره رنگی را به همراه داشت با عینک و کلاه بوده است. چندین نفر از شاهدان عینی دقیقا همین پوشش را به عنوان پوشش فردی که به سوی پالمه شلیک کرده است دانستند. تشابه پوشش ستیگ انگستروم با آنچه شاهدان بازگو کردند یکی از علل تقویت ظن کارشناسان به اتهام قتل وی شمارده میشود.

یکی از نگهبانان ساختمان Skandiahuset در جلسه بازجویی اعلام کرد ستیگ انگستروم حوالی عصر از این ساختمان خارج شده است اما زمانی بین ساعت ۲۰ تا ۲۱ به داخل ساختمان بازگشت. ستیگ انگستروم در واکنش به این شهادت نگهبان گفت که چون فردای آن روز همراه با همسر خود برای تعطیلات اسکی قرار داشته مجبور بوده است برای رسیدگی به کارهای عقب افتاده تا نیمه های شب در محل کار خود بماند.

بر اساس شواهد موجود و ادعاهای فرد قاتل در جلسات بازجویی او ساعت ۲۳:۱۵ دقیقه مجددا از ساختمان خارج شد تا از متروی تی سنترال به سمت موربی برود اما اندکی بعد در ساعت ۲۳:۴۰ دقیقه سرآسیمه به ساختمان باز گشت و با همسر خود تماس گرفت. مرد اسکاندینایی مدعی شده است که پس از خروج از محل کار خود و در راه مترو با جسم مصدوم اولاف پالمه مواجه شده است و تلاش کرده تا با جابجا کردن او امکان تنفس او را فراهم کند و نجاتش بدهد.

اولاف پالمه رهبر حزب سوسیال دموکرات و نخست وزیر پیشین سوئد ساعت ۲۳ و ۲۰ دقیقه روز ۲۸ فوریه سال ۱۹۸۶ زمانی که به همراه همسر خود و بدون هر گونه محافظ از سینمایی در خیابان Sveavägen در مرکز استکهلم خارج می‌شد، مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در سن ۵۹ سالگی به قتل رسید.

عده ای از کارشناسان معتقدند که دلایل اعلام شده از سوی دادستان برای قاتل شناختن ستیگ انگستروم کافی نیست و همزمان دقایقی پس از اعلام رسمی دادستان مورتن پالمه پسر نخست وزیر فقید سوئد در گفتگو با رادیو P1 اعلام کرد او نیز معتقد است فرد موسوم به «مرد اسکاندیایی» قاتل پدر اوست.

بسیاری از مردم و فعالان مدنی در سوئد معتقدند که پس از ترور پالمه هیچ سیاستمداری نتوانسته جای خالی پالمه را در سوئد پر کند. گونار فردریکسون سردبیر سابق آفتون بلادت درباره شخصیت سیاسی پالمه می‌گوید: «با اندیشه و فعالیت‌های پالمه سوئد در خارج از مرزهای خود مهم شد. وی به سوئد جنبه‌ای بین‌المللی داد که تا پیش از آن هیچ‌کس قادر به انجام آن نشده بود.»

اولاف پالمه تنها رهبر کشورهای اروپای غربی بود که از زمان خاتمه جنگ جهانی دوم تاکنون به قتل رسیده است. اسلحه ای که وی را به قتل رساند یک «رولور مگنوم ۳۵۷» بود ولی با گذشت بیش از سه دهه نه این سلاح و نه ضارب هرگز شناسایی نشده بودند.

پرونده ترور اولاف پالمه از لحاظ گستردگی تحقیقات پلیسی و زمان رسیدگی به معمای قتل او به عنوان بزرگترین و طولانی ترین عملیات پلیسی جهان شناخته میشود و وسعت آن با بررسی های جنایی پیرامون ترور جان اف کندی قابل مقایسه است. بیش از نیم میلیون برگ سند و ۲۲ هزار مورد تماس و سرنخ شهود مرتبط با قتل نخست وزیر فقید سوئد چند اتاق را در اداره مرکزی پلیس استکهلم اشغال کرده‌است.

روند رسیدگی به پرونده ترور اولاف پالمه به قدری طولانی شد که در سال ۲۰۱۶ تقریبا تمامی افرادی که بر روی این پرونده کار میکردند بازنشسته شدند و افراد جدیدتری برای ادامه تحقیقات به کمیته تحقیقات این جنایت افزوده شدند. سال ۲۰۱۷ نیز دادستان سابق این پرونده جای خود را به کریستر پیترشون داد و همان سال تمام اسناد و مدارک مرتبط با این پرونده با استفاده از فناوری های جدید دیجیتالی شدند.

در طول تحقیقات اولاف پالمه بیش از ۱۰ هزار نفر مورد بازجویی قرار گرفتند که از میان آنها فردی به نام Sigge Cedergren با ۴۳ نوبت بازجویی بیشترین تعداد را دارد. این فرد صاحب کلوب بازی Oxen در استکهلم بود و از جمله افراد شناخته شده در فعالیت هایی مرتبط با قاچاق مواد مخدر است و بعدها در بازجویی اعلام کرد که قبل از ترور پالمه اسلحه اش را گم کرده است. اسلحه ای که گفته میشد از آن برای ترور نخست وزیر استفاده شده است.

اهمیت حقیقت یابی در پرونده ترور اولاف پالمه به حدی زیاد بود که اندکی بعد از ترور پالمه دولت وقت سوئد برای هر فرد یا افرادی که اطلاعاتی درباره این ترور بدهند که منجر به کشف واقعیت شود مبلغ ۵۰ میلیون کرون جایزه نقدی در نظر گرفت. در‌ طول سالهای اخیر صدها کارشناس جرائم امنیتی با صرف میلیون ها کرون بودجه در تلاش بودند تا معمای قتل نخست وزیر محبوب سوئد را حل کنند.

انتقاد گسترده مردم از نتایج پرونده ترور پالمه