با سقوط رژیم بشار اسد در دسامبر گذشته، انتظار می‌رود سیلی از قربانیان خاموش خشونت‌ها و جنایات این رژیم در سوئد جرات بیشتری پیدا کنند و علیه جنایتکاران رژیم سابق سوریه شهادت دهند. اما علاوه بر قربانیان، پلیس سوئد بر این باور است که عاملان این جنایات نیز ممکن است در این کشور حضور داشته باشند.
هشدار به جنایتکاران: «به سوئد نیایید»
پاتریشیا راکیچ آرله، رئیس واحد جرایم جنگی پلیس استکهلم، با هشدار به عاملان جنایات رژیم اسد، گفت: «به سوئد نیایید». او توضیح داد که تیم او که شامل حدود چهارده محقق است، در حال حاضر با پرونده‌های زیادی در زمینه جرایم جنگی مشغول به کار هستند.
هر بار که گزارشی از یک فرد مظنون به جرایم جنگی دریافت می‌شود، این واحد موظف به تحقیق در مورد آن است؛ فرقی نمی‌کند این جنایت در کجای دنیا رخ داده باشد.
روش منحصربه‌فرد پلیس سوئد در بررسی جرایم جنگی
یکی از ویژگی‌های خاص پلیس سوئد در این حوزه، استفاده از روشی به نام «تحقیقات ساختاری» است. برخلاف تحقیقات معمول که از یک جرم مشخص شروع می‌شوند و سپس به دنبال مجرم می‌گردند، در جرایم جنگی غالباً ابتدا مظنون شناسایی می‌شود و سپس بررسی می‌شود که آیا اعمال او بر اساس قوانین سوئد جرم محسوب می‌شود یا خیر.
راکیچ آرله توضیح می‌دهد: «ما می‌توانیم بدون داشتن نامی از مظنون، تحقیقات خود را آغاز کنیم. این روش به ما اجازه می‌دهد تا اطلاعات کلی و ضروری در مورد جنایات گسترده بین‌المللی جمع‌آوری کنیم.»
نقش کلیدی شهادت‌ها و جمع‌آوری مدارک
در حال حاضر، بسیاری از سوری‌هایی که در زندان‌های رژیم اسد بودند، در سوئد زندگی می‌کنند. پلیس سوئد از این افراد خواسته است که شهادت دهند تا به جمع‌آوری مدارک و شناسایی جنایتکاران کمک کنند.
راکیچ آرله می‌گوید: «برای افرادی که سال‌ها با ترس زندگی کرده‌اند، صحبت کردن آسان نیست. اما ما به دنبال آن هستیم که با احترام به فرهنگ و شرایط خاص آن‌ها، فضایی امن برای بیان حقیقت فراهم کنیم.»
او همچنین به این نکته اشاره کرد که رژیم اسد با ایجاد دستگاه‌های اطلاعاتی مخوف، فضای وحشتی ایجاد کرده بود که حتی در اتاق‌های بازجویی پلیس استکهلم هم احساس می‌شد.
بازداشت‌های اخیر در سوئد و آلمان
در حال حاضر سه نفر در سوئد به اتهام همکاری با رژیم اسد و مشارکت در سرکوب خشونت‌آمیز تظاهرات مسالمت‌آمیز در حومه دمشق در سال ۲۰۱۲ بازداشت شده‌اند. این بازداشت‌ها در هماهنگی با پلیس آلمان انجام شده است که آن‌ها نیز پنج نفر دیگر را برای همان اتهامات بازداشت کرده‌اند.
راکیچ آرله هشدار داد که احتمال دارد با سقوط رژیم اسد، بسیاری از افرادی که در جنایات این رژیم نقش داشته‌اند و اکنون از مجازات در سوریه بیم دارند، به اروپا و سوئد فرار کنند.
مشکل هویت‌های جعلی و «دود شدن و به هوا رفتن» جنایتکاران
یکی از چالش‌های مهم پلیس در شناسایی جنایتکاران، استفاده از هویت‌های جعلی توسط آن‌ها است. برخی از این افراد ممکن است در قالب پناهجو به سوئد آمده باشند و حتی بین سوئد و سوریه در رفت‌وآمد بوده‌اند.
با این حال، راکیچ آرله اطمینان داد: «در کشورهایی که دیاسپورای بزرگ سوری دارند، پنهان شدن بسیار دشوار است. ما مطمئن هستیم که این افراد شناسایی و به دست عدالت سپرده خواهند شد.»
پیشینه رژیم اسد و فجایع دهه‌ها حکومت
رژیم خانواده اسد از دهه ۱۹۷۰ تا دسامبر ۲۰۲۴ بر سوریه حاکم بود. ابتدا حافظ اسد از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۰ و سپس پسرش بشار اسد، با روش‌های سرکوبگرانه و استفاده از دستگاه‌های اطلاعاتی مخوف، حکومت را در دست داشتند.
با شروع اعتراضات مردمی در سال ۲۰۱۱ که با موج بهار عربی همراه بود، سوریه به صحنه جنگ داخلی تبدیل شد. سازمان‌های حقوق بشری همچون عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر بارها رژیم اسد را به استفاده سیستماتیک از شکنجه، بازداشت‌های خودسرانه و اعدام‌های غیرقانونی متهم کردند.
در نهایت، در دسامبر ۲۰۲۴، رژیم بشار اسد به دست ائتلافی از نیروهای مخالف، به رهبری گروه اسلام‌گرای هیئت تحریر الشام (HTS)، سرنگون شد.
